سنگ بنای برنامه کُردی و پخش آن از رادیو تهران به سال ۱۳۲۵ هجری شمسی بر می گردد. طبق اسناد موجود قرار بود بدستور قوام السطنه ساعت هفت و ربع بعدازظهر روز دوشنبه چهارم آذر ماه ۱۳۲۵ خورشیدی برنامه کُردی از رادیو تهران آغاز شود و هفته ای دوبار روزهای دوشنبه و پنجشنبه برنامه به زبان کُردی پخش شود. خبر این رویداد فرهنگی در رسانه های آن زمان نیز درج شده بود اما متاسفانه برنامه کُردی شروع نشده توقیف می گردد. رسانه های آن زمان در این مورد می نویسند دستور توقیف رادیو کُردی از طرف شخصی بنام فرمانفرمائیان وزیر کار و تبلیغات وقت صادر شده است. این روند همچنان ادامه داشت تا اینکه در سال ۱۳۳۷ هجری شمسی جمال عبد الناصر رئیس جمهور وقت مصر یک رادیو کُردی در مصر تاسیس نمود و از کشور هائیکه اکراد در آنها ساکن هستند مانند ترکیه عراق و ایران خواست که باید حقوق اکراد را مد نظرقرار داده و اقدام به تاسیس رادیو کُردی کنند که شاه ایران نیز دستور تاسیس رادیو کُردی را صادر میکند که از این تاریخ به بعد برنامه های کُردی به صورت وسیعتر و گسترده تر و بصورت رسمی از تهران و کرمانشاه و سنندج پخش می شوند رادیو کُردی کرمانشان نیز درسال ۱۳۳۷ هجری شمسی آغاز به کار کرد. این رادیو در دهه چهل تا سال ۱۳۵۷ شمسی در اوج بود و روزانه ۸ ساعت برنامه به زبان کُردی پخش میکرد آقای مظفر خالقی خواننده معروف کُرد در این سالها مدیرکل رادیو کرمانشان بود و برنامه های کُردی رادیو کرمانشان در کردستان عراق طرفداران فراوانی داشت.
رادیو کُردی سنندج
طبق اسناد موجود پیشنهاد تاسبس رادیو سنندج در تاریخ دوازدهم دی یک هزارو سیصدو و بیست و نه خورشیدی از سوی اداره کل انتشارات و تبلیغات که بعدا به اداره اطلاعات و رادیو تغییر نام یافته بود به نخست وزیر وقت داده میشود که مورد موافقت قرار می گیرد و سرانجام پخش برنامه را در تاریخ سوم تیر ماه سال یک هزار و سیصدو سی و یک خورشیدی از فرستنده تیپ سنندج روزانه به مدت سه ساعت آغاز به فعالیت میکند. مرحوم آیه الله شیخ محمد مردوخ کردستانی شخصا رادیو کُردی سنندج را در تاریخ قید شده افتتاح میکند تمام برنامه ها بصورت زنده پخش می شد زیرا امکانات ضبط صدا فراهم نبود برنامه “دهقان” به عنوان برنامه مادر هر روز ساعت هفده (۵ بعدازظهر) بمدت بیست دقیقه از فرستنده تیپ سنتدج پخش میشد. دیگر برنامه ها تا پاسی از شب ادامه داشت. شب های شنبه فرستنده سنندج منحصرا در اختیار ارتش بود و فقط برنامه های مرتبط به ارتش پخش می شد. خوانندگان کُردی رادیو سنندج عبارت بودند از نوروزی. حکمت نوبری. مهدی حجه السادات و برادران عندلیبی و محمد عبدالصمدی. مدیر وقت رادیو سنندج فردی به نام نعمار پور بود. مهدی حجه السادات می گوید من در سال ۱۳۳۴ که هفت سال سن داشتم در رادیو کُردی سنندج قرآن تلاوت می کردم. این افراد جمعی از مدیران رادیو سنندج بودند: شکرالله بابان. شیخ امین نقشبندی. اسعد سراج الدینی. خانم پروین مشیر وزیری هم از گویندگان صاحب نام رادیو کُردی هم در کرماشان و هم سنندج بود که در بیاره مدفون است.
رادیو کُردی مریوان
رادیو کردی شهرستان مرزی مریوان پخش آزمایشی خود را از ابتدای سال ۱۳۵۲خورشیدی آغاز کرد و سرانجام در چهارم آبان ماه همان سال بصورت رسمی پخش برنامه های خود را از سر گرفت. برنامه های رادیو مریوان در آغاز منحصر بود در دو ساعت برنامه به زبان و گویش اورامی که این برنامه ها قبلاَ از فرستنده های کرمانشاه و سنندج پخش می شدند. گویندگان و نویسندگان برنامه اورامی رادیو مریوان عبارت بودند: از محمد فهیم، مومن نوری، سید حسین حسینی و خانم پرشنگ مجیدی. از سال ۱۳۵۴خورشیدی نیز پخش برنامه های کُردی به گویش سورانی به مدت دو ساعت آغاز شد و در سال ۱۳۵۶ به اوج خود رسید. مدیران برنامه های کُردی رادیو مریوان عبارت بودند از آقایان عندلیبی، محمد فرهادی، ناصر حیدری کانی سانانی. در سفر رضا قطبی مدیر عامل وقت سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران به استان کردستان قرار شد که برنامه های کُردی رادیو مریوان توسعه یابند اما با شروع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷این روند نیز متوقف شد و از آن زمان تاکنون رادیو مریوان در قالب رادیو شهری کماکان به فعالیت خود ادامه میدهد و گویندگان رادیو کُردی مریوان عبارت بودند: از محمود آشتیانی، کریم حیدری و سید اسماعیل حسینی که این مهم به سال ۱۳۶۱ هجری شمسی برمی گردد.
سید اسماعیل حسینی
